Nhưng đặc thù của ngôn ngữ thơ là ngôn ngữ được gạn lọc; việc tự tiện sửa thơ, dù chỉ là sửa một từ cũng có thể làm đổi thay giá trị của tác phẩm, tức trái quy định của luật
Người biên soạn có thể tìm đoạn văn, đoạn thơ khác. * Thi sĩ Ngô Văn Phú: “Có ai hỏi tôi đâu” thi sĩ Ngô Văn Phú, người có tên trong số những nhà văn, thi sĩ được sách Tiếng Việt lớp 1 trích dẫn tác phẩm làm ngữ liệu dạy học và được nhắc đến ở phần ghi chú với tính chất xin phép và cảm ơn.
Nhà thơ đã có quan điểm đề nghị khôi phục nguyên bản nhưng sau nhiều năm, tới gần đây NXB Giáo Dục khi in cuốn Bài tập tiếng Việt nâng cao mới đồng ý sử dụng bản gốc. Luật quy định việc đưa tác phẩm vào SGK không phải xin phép tác giả, nhưng khi tác giả đã cho biết thơ, văn mình bị trích dẫn sai thì phải xin lỗi và sửa. Nhân đây tôi khẳng định: “Sách in sai”. * Thi sĩ Trần đại đăng khoa: Kiến nghị mãi mới được đăng lại bản gốc Trong sách Bài tập tiếng Việt nâng cao tập 1 do NXB Giáo Dục xuất bản năm 2012 có trích dẫn bài thơ Trăng ơi từ đâu đến của thi sĩ Trần Đăng Khoa, trong đó có hai câu “Trăng tròn như quả bóng/Đứa nào đá lên trời”.
Cách ghi này giúp học trò, độc giả hiểu đoạn trích đã được tóm lược, biên tập dựa theo tác phẩm của nhà văn. Tôi xin nói thêm bài thơ đã phổ quát từ năm 1986 qua ca khúc Quê hương của nhạc sĩ Giáp Văn Thạch và in trong tập Cỏ hoa cần gặp, NXB Thuận Hóa năm 1991. Việc điều chỉnh này sẽ dựa trên các tiêu chí: làm sao để học sinh dễ hiểu nhưng những gì kiền dạy cho các em phải chuẩn xác.
Vì thế, khi đã chọn thơ vào SGK thì có thể lược bớt nhưng phải trọng nguyên bản. Ông Nguyễn Minh Thuyết - Ảnh: Nguyễn Khánh “Sạn” trong sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 1 “Sạn” trong sách giáo khoa: nhặt ngay kẻo hỏng học trò! Thổi xôi là gì? Nhà xuất bản Giáo Dục nói gì? - Luật sở hữu trí não cho phép người biên soạn SGK được đưa nguyên văn hoặc trích dẫn tác phẩm thơ, văn xuôi đã công bố của các thi sĩ, nhà văn vào SGK nhưng phải tuân nguyên tắc việc trích dẫn không bóp méo ý tưởng, làm thay đổi giá trị của tác phẩm.
Ví dụ khi đưa một đoạn trích trong truyện Dế Mèn phiêu dạt ký, nếu có tóm tắt hoặc cắt bớt một số từ ngữ thì phải ghi “Theo Tô Hoài”. HÀ ghi. 5, TP. Không nên lấy lý do này, lý do kia để biên tập, tu chỉnh thơ. Người biên tập thay từ “đứa” (nguyên gốc) thành từ “bạn”. Câu chuyện in ấn như thế đã trôi đi hơn 10 năm và có thể còn lâu hơn nữa.
Nhiều người đọc thế hệ sau tôi nay đã có con cái, nay con họ ngồi lớp 1 và họ vẫn đấu hỏi tôi câu hỏi: “Sách sai hay nhà thơ sai?”. Trong trường hợp trích dẫn có cắt bớt hay tóm tắt, dưới đoạn trích phải ghi “Theo nhà văn X, Y, Z”. H. * Nhiều nhà thơ cho biết họ không được hỏi quan điểm, chỉ khi sách in ra mới biết. Khi xảy ra việc bị độc giả hay nhà thơ khiếu nại, việc giảng giải “biên tập để phù hợp với đối tượng học sinh hay hạp với bài học” có thể chỉ là sự ngụy biện.
Người ta quyết đưa bài nào, đoạn nào, sửa thế nào họ tự làm”. Theo nhà thơ, bài thơ trên bị biên tập từ khi ông gửi đăng báo.
HG. * Tác phẩm văn xuôi thường rất dài, trong khi những đoạn văn đưa vào SGK làm ngữ liệu dạy học sinh tiểu học thì cần ngắn gọn, tránh từ ngữ khó hiểu. * Đã có quan điểm cho rằng việc chọn ngữ liệu cho sách Tiếng Việt, đặc biệt là Tiếng Việt lớp 1, rất khó nên khi trích dẫn một khổ thơ, một đoạn thơ, có thể sẽ phải biên tập để tránh những âm, vần mà học trò chưa được học.
Giải đáp tuổi xanh, ông cho biết: “Tôi cũng chỉ nghe nói người ta có trích dẫn tác phẩm của tôi trong SGK Tiếng Việt nhưng chẳng ai hỏi tôi về việc này đâu. Vì học sinh lớp 1 mới đi học, nếu không hợp nhất quờ quạng những nguyên tắc thì các em rất dễ bị ngộ nhận.
Cố nhiên, nếu người biên soạn tự tiện thêm thắt, làm lệch lạc hẳn giá trị tác phẩm thì không được phép. Một số phụ huynh sửng sốt cho rằng NXB in sai.
- Với văn xuôi, tác giả SGK có thể trích dẫn nguyên văn một đoạn trong tác phẩm hoặc tóm lược, cắt bớt những câu chữ khó hiểu.
Ông nhận xét gì về tình trạng này? - Tôi nghĩ có những trường hợp “sửa thơ” không phải chủ tâm của người soạn, biên tập SGK.
V. * Vậy còn việc dùng thơ làm ngữ liệu trong sách Tiếng Việt hiện giờ có được biên tập, sang sửa không? - Trong luật không có câu chữ nào nói “cấm sửa thơ” khi dùng thơ làm ngữ liệu biên soạn SGK. Nhiều bản in sau này cũng dùng phiên bản. Chúng tôi phải nghiên cứu lại và cùng điều chỉnh, thống nhất cách dạy trong những lần họp tổ chuyên môn. Ghi * nhà thơ Đỗ Trung Quân: Không hề được thông tin Thật sự tính lơ đãng và thường dễ dãi của những người làm thơ, trong đấy có tôi, đã để vấn đề này lặng im quá lâu, đáng ra trong giáo dục những tác giả bị in sai hay bị “biên tập lại cho thích hợp“ - theo cách trình bày của ông Nguyễn Văn Tùng, phó tổng biên tập NXB Giáo Dục - thì tôi đã phải có quan điểm sớm và quyết liệt hơn.
Có quan điểm từ NXB Giáo Dục cho rằng “đã xin phép và được sự đồng ý của tác giả” chỉ bằng những dòng in ở trang cuối sách là ý kiến kỳ quặc. HCM ): Phải xác thực Những sai sót mà báo Tuổi Trẻ nêu thì các giáo viên đã phát hiện lâu rồi.
Là người chủ biên nhiều sách Tiếng Việt, ý kiến của ông về việc này thế nào? - Đúng là việc đưa ngữ liệu vào sách Tiếng Việt, nhất là Tiếng Việt lớp 1 cần cân nhắc để tránh những âm, vần khó học trò chưa học.
Chỉ trừ một điều là việc sửa đó đã được thi sĩ đồng ý. Nhưng việc tóm tắt, cắt bớt này vẫn phải đảm bảo giữ nguyên giá trị tác phẩm. Nhưng chẳng thể lấy lý do này để tùy tiện “sửa thơ”. Từ “đứa” hạp với góc nhìn trăng từ một sân chơi của trẻ nít hơn. Nhưng khi được hỏi, nhà thơ Trần đại đăng khoa lại vui vẻ cho biết “đó mới là bản gốc của tôi”. Nhiều trường hợp người soạn trích dẫn tác phẩm của thi sĩ từ một ấn phẩm đã được in trước đó.
Điều ấy chỉ có thể đúng nếu trước khi in chính thức vào sách, các tác giả được thông tin và có xác nhận đồng ý cho sửa chữa, “biên tập”. Với những tác giả khác tôi không biết, với cá nhân tôi thì không nhận được bất cứ thông báo nào trước đó, tôi chỉ biết có phần trích dẫn bài Quê hương trong sách duyệt con cái, bạn bè, người quen.
VĨNH HÀ thực hiện Cô Trần Yến Linh ( khối trưởng khối 1, Trường tiểu học Trần Bình Trọng, Q. Nếu trong ấn phẩm đó bài thơ bị in sai thì người sử dụng sau cũng sai theo, một cái sai dây chuyền.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét